U poslednjih nekoliko meseci, Srbija prolazi kroz turbulentna vremena, ali to ne znači da su građani prestali da razmišljaju o putovanjima. Naprotiv, uprkos potrebi za štednjom, mnogi smatraju da se od putovanja ne treba odricati – jer su nova iskustva i beg od svakodnevice podjednako važni kao i svaka druga životna potreba.
Ako planirate putovanje, a želite da otkrijete nešto novo, a opet blisko i pristupačno, Sremska Mitrovica može biti idealna destinacija. Ovaj grad na obali Save, bogat istorijom i kulturnim nasleđem, pruža priliku da u samo nekoliko kilometara pređete milenijume i osetite duh prošlih vremena. Bilo da ste ljubitelj rimske istorije, arhitekture, umetnosti ili jednostavno uživate u laganoj šetnji kroz mesto sa dušom – Sremska Mitrovica vas neće razočarati.
U nastavku vam predstavljamo vodič kroz ovaj istorijski dragulj Srbije i otkrivamo sve što ne smete propustiti prilikom posete.
Sremska Mitrovica, grad sa bogatom istorijom, postavlja temelje za nezaboravno kulturno putovanje kroz milenijume. Ovaj šarmantan grad, smešten na obalama reke Save, nudi brojne turističke atrakcije koje govore o njegovom značaju kroz vekove. Svi koji se odluče da prošetaju njenim ulicama, mogu očekivati prava blaga iz prošlosti, koja će ih odvesti kroz vreme, od rimskih careva do savremene srpske tradicije.
Rimska prošlost Sremske Mitrovice
Sremska Mitrovica, nekada poznata kao Sirmijum, bila je važno rimsko naselje i prestonica jedne od provincija Rimskog carstva. Danas, kroz istorijske spomenike i arheološke iskopine, posetioci mogu otkriti tragove tog moćnog doba. Istraživanje tih ostataka pruža nezaboravno iskustvo za ljubitelje istorije, a najpoznatiji simboli rimske prošlosti nalaze se u arheološkom parku, Carskoj palati i podzemnim ruševinama bazilike iz 5. veka.
Istorijsko jezgro grada
Sremska Mitrovica se ponosi svojim istorijskim jezgrom, koje datira od 16. do 19. veka. Obrazovano uz reku Savu, ovo jezgro je najreprezentativniji deo grada i nudi posetiocima pravo istraživanje kroz brojne gradske trgove, kao što su Savski, Žitni, Trg svetog Stefana i Trg svetog Dimitrija. Trg Ćire Milekića, posvećen prvom gradonačelniku iz redova građanstva, simbolizuje značaj ovog prostora i u njemu se nalazi spomenik Milekiću, zaslužnom za materijalni i kulturni razvoj Sremske Mitrovice.
Trg Ćire Milekića
Staro gradsko jezgro Sremske Mitrovice i nezaobilaznu destinaciju pri poseti ovom gradu predstavlja Trg Ćire Milekića. Ulica je više puta menjala ime i danas nosi ime po Ćiri Pl. Milekiću, prvom gradskom gradonačelniku iz redova građanstva. Njegov centralni deo čini istoimena ulica, dugačka nešto više od 250 metara.
Ulaz u Ulicu Ćire Milekića sa Trga svetog Stefana povezuje važne gradske trgove, Trg svetog Stefana i Trg svetog Dimitrija. Južnu stranu ulice čini veliki kompleks zgrada koji je pripadao mesnoj srpskoj pravoslavnoj opštini sa Pravoslavnom Crkvom sve tog Dimitrija („Velikom pravoslavnom“ crkvom). Tu pridaju i zdanja u kojima su danas raspoređena najlepša arhitektonska zdanja ovog Grada.
Zgrada Srpskog doma, u kojoj je danas smeštena gradska biblioteka, zatim zgrada Parohijskog doma, nekoliko građevina projektovanih u stilu secesije i velelepni Hram Svetog Dimitrija. Severna strana ulice sastoji se od niza starih trgovačkih kuća iz 19. i početka 20. veka, u čijim se prizemljima danas nalaze najpoznatije gradske trgovačke radnje i kafei.
Gradnja nove pravoslavne crkve (današnja Velika ili Saborna crkva, koja je prvobitno bila posvećena sv. Stefanu) započela je 1791. godine, a završena i osveštana 1794. godine. Crkva je podignuta sredstvima samih pravoslavnih vernika. Unutrašnje dekorisanje crkve i nabavka potrebnog inventara urađeni su u prvim decenijama 19. veka. Drvorezbarske radove je izveo Marko Vujatović, drvorezbar iz Sremskih Karlovaca (1810. g.). Samo nekoliko godina kasnije ikonostas je radio Arsa Teodorović, najrenomiraniji majstor toga vremena. Na ikonostasu se posebno isticala ikona svetog Irineja i scena njegovog pogubljenja. Krajem 19. veka unutrašnja dekoracija crkve je u jednom požaru znatno oštećena, a obnavljanja koja su izvršena nisu mogla da vrate nekadašnji sjaj ikonama.
Tek od 1997. godine crkva je posvećena novom svetitelju, zaštitniku grada svetom velikomučeniku Dimitriju. Poslednjih godina izvršena je i potpuna obnova crkve. Tako je prilikom obeležavanja dva veka postojanja hrama toranj obložen novim bakarnim limom, obnovljena je fasada, izvršena restauracija ikona i mobilijara.
U središnjem delu ulice, gde se Trg dodiruje sa Gradskim parkom, nalazi se i bronzana bista Ćire Milekića – prvog gradonačelnika Sremske Mitrovice (nakon ukidanja Vojne krajine), koji se na čelu grada nalazio punh 27 godina (1881 – 1908). Ćira Milekić je stupio u ovo zvanje posle proglašenja Sremske Mitrovice slobodnim kraljevskim gradom.
Ovo je drugi spomenik prvom mitrovačkom gradonačelniku, rad vajara Zorana Kuzmanovića, pošto je u centralnom parku bila postavljena još jedna njegova bista. Ćira Milekić prvi je nosilac civilnih vlasti u gradu na Savi, a nakon ukidanja Vojne granice i prevlasti vojne uprave u njemu. Potiče iz ugledne plemićke porodice. Rođen je osmog januara 1847. godine u Sremskoj Mitrovici gde je završio osnovnu školu, a Trgovačku akademiju i Pravni fakultet pohađao u Beogradu.
Nakon dobijanja statusa slobodng kraljevskog grada 1881. godine raspisani su izbori za Gradsku skupštinu od najuglednijih trgovaca, zanatlija i posednika. Za prvog mitrovačkog gradonačelnika izabran je Kirilo Ćira plemeniti Milekić. Dužnost gradonačelnika obavljao je 27 godina i njegove zasluge za materijalni i kulturni prosperitet grada su ogromne: izgradnja Srpskog doma, Grko-katoličke crkve, sinagoge, Muzeja za prikupljanje starina, kasnije Muzeja Srema.
Gradski statut Mitrovice usvojen 1898. godine potpisao je Ćira Milekić označivši time početak razvijenog građanskog perioda u istoriji grada.Umro je devetog avgusta 1908. godine u 62 godini života u jednom sanatorijumu u Gracu. Sahranjen je na Pravoslavnom groblju u Sremskoj Mitrovici uz velike počasti.
Neposredno uz glavnu pešačku ulicu smešten je prelepo uređeni Gradski park, koji broji mnoge različite vrste sadnica iz raznih krajeva sveta a o čemu smo već govorili.
Gradski park Sremska Mitrovica
Hramovi i crkve Sremske Mitrovice
Crkve i hramovi igraju ključnu ulogu u istoriji grada, a među najpoznatijima je Velika pravoslavna crkva posvećena svetom Dimitriju. Ovaj hram, podignut u 18. veku, impresivno je restauriran i danas se ponosi bogatim drvorezbarskim radovima. Pored nje, Stara pravoslavna crkva Svetog Stefana nosi istorijski značaj, jer predstavlja najstariji očuvani hram u Sremskoj Mitrovici i ujedno je jedini spomenik iz vremena otomanske vladavine. Ove crkve pružaju jedinstven uvid u religijsku i kulturnu baštinu grada.
Prirodne lepote i spomenici
Gradski park Sremske Mitrovice, smešten u središnjem delu grada, predstavlja pravi raj za ljubitelje prirode. Ovaj park, sa različitim vrstama drveća i biljaka, nudi mirnu atmosferu za opuštanje i šetnje. U njegovoj blizini se nalazi i Spomenik bitke na Legetu, posvećen žrtvama Prvog svetskog rata, te Memorijalno groblje Aleja Heroja koje je važan istorijski lokalitet. Ovi spomenici čine značajan deo kulturne baštine i nude posetiocima mogućnost da saznaju više o tragičnim i herojski važnim događanjima.
Spomenik bitke na Legetu
Adresa: Jarački put bb, 22000 Sremska Mitrovica
Na polju Leget desila se, po mnogim istoričarima najžešća bitka u Prvom Svetskom ratu. Stradalo je mahom 6.000 srpskih oficira i vojnika.
Stara Srpska Crkva Svetog Stefana
Adresa: Muzejska 2, 22000 Sremska Mitrovica
Sremska Mitrovica je poznata među turistima koji uživaju u istraživanju gradova u Srbiji. Mnogi blogeri i influenseri pišu ili beleže trenutke u Sremskoj Mitrovici. Turistička organizacija grada takođe organizuje obilaske za stanovnike i posetioce, obezbeđujući dobro isplanirana i organizovana iskustva.
Pravoslavna crkva Svetog arhiđakona Stefana, poznatija i kao Stara pravoslavna crkva, Mala pravoslavna crkva ili Crkvica, je najstariji očuvani bogoslužbeni hram u gradu Sremska Mitrovica, a zbog starosti i značaja najvrednijih na području Srema. Crkva pripada Eparhiji sremskoj Srpske pravoslavne crkve. Crkva je danas posvećena svetom prvomučeniku arhiđakonu Stefanu.
Crkva je jedini spomenik kulture od izuzetnog značaja u Sremskoj Mitrovici, zbog svog značaja ali i starosti, jer je to jedina sačuvana gradska građevina iz vremena otomanske vladavine Sremom.
Danas postoje podaci koji govore da je mesto današnje crkve bilo važno za hrišćane još u vreme starog Sirmijuma. Zapravo, arheološka iskopavanja rađena 1980. godine pod oltarom ovog zdanja pronašla su mozaički krst od crvenog mermera koji datira iz vremena Sirmijuma. Tako je je ova crkva na temeljima hrama, koji su najverovatnije ostaci hrišćanske bazilike iz prvih vekova hrišćanstva. Dalja arheološka iskopavanja utvrdila su da su na ovom prostoru u vreme antičkog grada Sirmijuma, bila kupatila (terme), a po pobedi hrišćanstva ovakva mesta ili su rušena ili pretvarana u bogomolje.
Prvi pisani zapisi su tek iz 1729. godine, nastali povodom kanonske posete vizitacije Biskupije pečujske, Opatiji sremskomitrovačkoj, gde su vizitatori zabeležili: „Petog jula osvećena je opatija Sv. Demetri na Savi, koja je sad nastanjena šizmatičkim Srbima. Oni imaju veličanstvenu i solidnu crkvu…“. Tri godine kasnije analitičar Karlovačke mitropolije zapisuje: „Crkva je starodrevna od kamena, svod od dasaka, oltar od kamena“. Zvonik baroknog oblika je najverovatnije kasnije pridodat crkvi.
Iskopine carske palate
Adresa: Pivarska bb, 22000 Sremska Mitrovica
Telefon: 022/621-568
Carska (Imperijalna) palata je bila postavljena na najbezbednijem mestu u gradu, neposredno uz reku Savu koja se lako mogla preći u slučaju opasnosti, ona se takođe nalazila najdalje od severnog bedema koji je uvek bio i najugroženiji.
Neki elementi ukazuju da je južni bedem uz palatu bio naročito prilagođen i utvrđen, što je obezbeđivalo punu sigurnost carskoj sviti. Od palate je otkriven samo manji deo s pravougaonom osnovom oko unutrašnjeg dvorišta. U severnom krilu pružaju se dva uzdužna hodnika kojima se komuniciralo sa manjim i većim prostorijama i sa malom apsidom u centralnom delu. Naročito su dobro očuvani uređaji za centralno grejanje sa toplim vazduhom i sistemom takozvanog hipokausta (lat.hypocaustum[2]), odnosno sa zidanim ili kamenim stupcima koji su nosili dva nivoa podova i omogućavala slobodan prolaz zagrejanog vazduha. Palata je imala i svoj ekonomski deo, smešten na zapadnoj strani. Taj kompleks je takođe samo delimično ispitan, a nalazi se konzerviran ispod hotela Sirmijum. Ekonomski deo palate izgrađen je u IV veku.
O bogatsvu unutrašnjih arhitektonskih detalja svedoče brojni nalazi fresaka koje su ukrašavale zidove. U istu svrhu korišćene su sečene mermerne pločice u beloj, zelenoj i ružičastoj boji s kojima su oblagani zidovi i podovi.
Memorijalno groblje Aleja Heroja
Adresa: Žrtava fašizma bb, 22000 Sremska Mitrovica
Spomen-groblje je uređeno 1959. godine prema projektu arhitekte Bogdana Bogdanovića, a svečano otvaranje održano je 4. jula 1960. godine. Posle je bilo obnovljeno i obogaćeno novim sadržajima, te se smatra potpuno završenim od oktobra 1981. godine.
Svaka humka posvećena je jednoj grupi streljanih, a na njihovim vrhovima postavljena je bronzana forma razigranih plamenova. Humke su grupisane oko pravouganog centralnog dela na kome su postavljena tri kockasta kamena obeležja. Prilazne staze oko humki nisko su ukopane u zemlju i popločane ciglom. Neposredno na ulazu u spomen-park, desno od glavne staze, postavljena na uzvišenje od zemlje, dominira urna od kovane bronze. Prilikom rekonstrukcije izvedene 1979. godine, spomen-park dopunjen je sa još dve humke, a ispred centralnog dela dodat je lavirint od niskog zelenog rastinja, koji naglašava ulaz u svetilišni deo kompleksa. U parku se nalazi više od stotinu različitih vrsta visokog drveća i šiblja.
Spomen-groblje u Sremskoj Mitrovici jedno je od najvećih gubilišta Drugog svetskog rata. Nekoliko hiljada žitelja Srema surovo je mučeno i ubijeno u jamama koje su se nalazile neposredno uz pravoslavno groblje. Ovde je ubijen i sahranjen i slikar Sava Šumanović. Na spomen-groblju sahranjeno je 308 boraca Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, 20 vojnika bugarske i 18 vojnika Crvene armije, kao i četiri narodna heroja iz Srema: Janko Čmelik, Boško Palkovljević Pinki, Slobodan Bajić Paja i Stanko Paunović Veljko. Na tri kamene ploče uklesan je tekst Dobrice Ćosića
Za one koji planiraju da u svoje putovanje uvrste Sremsku Mitrovicu ili one koji žele sami da posete naš grad, evo još nekih mesta koja morate posetiti.
Sremska Mitrovica je mala, ali puna zanimljivih mesta. Ova prestonica Srema ima mnogo zanimljivih mesta koje turista može videti. Možda jedan dan nije dovoljan, možda će vam trebati i više od dva kako biste uspeli da posetite sve ono što je u ovom gradu vredno pažnje.
Mangulica i Pulin
Svetog Save bb
Mangulica može biti bela, crvena, crna, divlja i lastavičijeg stomaka. Onako kuždrave predstavljaju izuzetno simpatične svinje. Ipak, ono što je ovu životinju proslavilo jeste gulaš od mangulice. U Sremskoj Mitrovici mangulica je dobila spomenik. Na ideju Slobodana Simića vajar Vladimir Tović je izlio bronzanu statutu ne samo mangulice, već i pulina, tradicionalnog pastirskog psa, koji vuče poreklo sa prostora Vojvodine. Kažu da pipanje obe njuške donosi sreću!
Podzemne ruševine bazilike iz 5. veka
Kralja Petra I br. 6
Ispod današnje Sremske Mitrovice nalazi se gotovo ceo grad i to na dubini od svega 5-6 metara. Jedan deo možete videti u suterenu zgrade koja se nalazi u centru grada. U pitanju je bazilika iz 5. veka na čijem nalazištu se danas održavaju liturgije. Kako biste je pronašli, pratite putokaze koji vode ka kafeu Bazilika.
Sunčani sat star 1.900 godina
Trg Sv. Stefana br. 15
Pre par decenija u ulici Novi Šor, blizu Spomen parka, iskopana je statua koja je jedinstvena u svetu. U prošlosti su i Luvr i njujorški Metropoliten želeli da je otkupe jer je ovo jedina statua na kojoj su zajedno prikazani Atlas, Herkul i Ifikle. Statua Sunčani sat i kolekcija od još nekoliko desetina neprocenjivih sarkofaga, kolonada iz Jupiterovog svetilišta i stela čekaju vas u lapidarijumu Sremske Mitrovic
Žitni trg
Žitni trg Istorijski gledano, ovo mesto je bilo poznato kao Žitna pijaca, jer mu je kroz vekove to i bila namena. Ceo trg ima odlike turskog urbanizma. Trouglasti oblik, okruženje puno uskih, krivudavih i slepih uličica. Kopanjem je utvrđeno da se i ovde nalaze ostaci starorimskog Simijuma. Danas je Žitni trg najživlji tokom avgusta, za vreme Folk festa, kada veliki broj zemalja dolazi da predstavi svoje nacionalne igre. Španci, Peruanci, Meksikanci, Japanci, Argentinci, Čileanci…
Uroš Predić u Muzeju Srema
Vuka Karadžića 3
Muzej Srema je centralna kulturna ustanova ovog grada, a slika „Sv. Nikola“, delo Uroša Predića, čuva se baš ovde. Po rečima zaposlenih, ovo je najvrednija slika u Sremu. Muzej čuva i kolekcije iz Prvog i Drugog svetskog rata, kao i nezaobilazne eksponate starorimskog perioda.
Izložbe galerije Lazar Vozarević
Gradski Park 4
Na početku karijere dela Lazara Vozarevića bila su inspirisana kubizmom. Njegova kolekcija, koja se najvećim delom nalazi u Sremskoj Mitrovici, je upravo kolekcija dela koja su inspirisana Pikasom i Sezanom. Pored ovog pravca veliki deo stvaralaštva posvetio je i enformelu. Galerija Lazara Vozarevića je mesto gde se može čuti klasična i džez muzika, bilo u sklopu izložbi ili u vidu posebnih izvedbi.
Peron 1A i železnička stanica
Železnička bb
Da li se sećate filma „Skupljači perja“. Peron 1A je kafana koja na autentičan način pokazuje kako se kradu Bogu dani. Nalazi se tik pored železničke stanice kojom je nekada davno prolazio Orient Express (Simplon ruta). Ako volite miris železnice i da osetite stari ritam svakodnevnice, kada se nigde ne žuri i gde su još uvek popularni kalendari na zidu, ovo je to mesto. Okolina železničke stanice poznata je i po mnogim pronađenim sarkofazima jer je tu nekada bilo starorimsko groblje. Danas se u neposrednoj blizini nalazi i nekoliko desetina austrougarskih grobova starih i po 200 godina. Pa vi prošetajte krajem, ili kako lokalci vole…prugom.
Brioni Kej – Plaža među 10 najlepših u Srbiji
Mitrovčani vole da šetaju pored Save, a Brioni su glavno mesto okupljanja tokom leta. Legenda kaže da je Tito, prilikom posete Sremskoj Mitrovici, stojeći na terasi tadašnjeg restorana po kojem je plaža i dobila ime, rekao da je ovo mesto na nivou hrvatskih Briona. Možda je preterao, ali ovo je svakako mesto vredno pažnje. Najduži pešački most u Evropi
Pešački most
Most Sv. Irineja povezuje Sremsku i Mačvansku Mitrovicu. DMost na Savi akademika Nikole Hajdina sa svojih 262,5 metra je najduži viseći pešački most na Balkanu, a spaja Sremsku i Mačvansku Mitrovicu. Prava je nepoznanica, ne samo široj populaciji već i stručnjacima, da Srbija već više od 25 godina ima najduži pešačko-biciklistički most u Evropi! Taj most premošćava Savu i spaja Sremsku i Mačvansku Mitrovicu. Ovaj most ima i svoju najznačajniju tačku. Samo sa jednog mesta možete videti zvonike sve tri crkve u gradu. Mesto nije obeleženo, na vama je da ga pronađete.
Kameni cvet i Gradski park
Gradski park Ako želite da se nagledate mitrovačke svakodnevnice, Gradski park je pravo mesto za to. Ovim zelenilom dominira fontana Kameni cvet, koja u neku ruku predstavlja simbol grada. Carska palata sa sve podnim grejanjem Pivarska bb Carska palata je natkriveni kompleks koji se nalazi u samom centru Sremske Mitrovice. Na ovom prostoru se nalazi preko 300 kvadrata mozaičkih podova što je prava retkost, naročito jer se među mozaičkim kockicama nalaze i one od zlata. Ova palata u kojoj su pre 18. vekova boravili rimski imeratori ima podno grejanje a u tadašnjem Sirmijumu nalazila se tik pored cirkusa, rimske verzije stadiona, na kome su se održavale trke konja i kočija. Centralni deo Gradskog parka krasi neobična i veoma atraktivna fontana pod nazivom Kameni cvet – jedan od simbola Sremske Mitrovice. Autor ove skulpture je arhitektkinja Irina Nepokojčicka, ruska emigrantkinja nakon Oktobarske revolucije, koja se u Sremsku Mitrovicu doselila uoči Drugog svetskog rata. Po predanju, inspiraciju za svoje delo Irina je dobila u snu, a fontana simboliše večne suze koje bi se mogle tumačiti kao žal za otadžbinom. Skulptura Kameni cvet podignuta je 1948. godine, samo nekoliko meseci nakon što će umetnica prerano preminuti.
Gulaš i ornitologija u Zasavici
Zasavica I Nedaleko od Sremske Mitrovice (13km) nalazi se specijalni rezervat prirode Zasavica. Stručnjaci, poput ornitologa, ovde dolaze zbog istraživanja mnogih vrsta, a običan narod dolazi na rakiju, naširoko poznat gulaš od mangulice ili podolskog govečeta i u šetnju beskrajnim livadama po kojima se slobodno kreću magarci i krave. Na 200 metara od rezevata nalazi se i kampište, za slučaj da vam se previše svidi ovaj salaški koncept uživanja u prirodi, pa poželite da ostanete i duže od jednog poslepodneva.
Srem je geografski region u Panonskoj niziji između reke Dunav, na severu i istoku i reke Save do ušća u Dunav, na jugu. Srem je najvećim delom ravničarska nizija sa prosečnom nadmorskom visinom 70-80m, koja raste idući od Save na jugu, do Dunava na severu. U Sremu možete obići najfascinantnija mesta kakvih nema nigde na celom svetu. Pored elegantnih gradova i ušuškanih sela, Srem krasi opipljiva istorija, jedinstveni pejzaži, lepi i hranljivi zalogaji i preukusna vina. Iako nije lako pobrojati sve lepote ovog regiona, ipak se može izdvojiti nekoliko koje vredi posetiti i obići, bilo da živimo u njemu ili ne.
I to nije sve… vidimo se u Sremskoj Mitrovici!
