Sremska Mitrovica/Grgurevci – Postanak sela se može se tačno odrediti. Još za vreme rimskoga cara Proba bili su ovde naseljeni rimski imućni građani, što su imali svoje vinograde koji su prvi zasađeni u Sremu na Šulmanskoj glavici, 4 sata peške udaljenoj od sela. No samo selo nije moglo biti na današnjem mestu, nego na Klisinama (jedan deo atara, koji leži na Matorom drumu, što vodi od Kadinaca u čalmu). I danas se poznaju tamo tragovi.
Srpski narod je ovde naseljen davno još pre 1690. god. samo što je potonjom seobom brojno ojačao. Po pričanju staroga sveštenika, pokojnog Đorđa Markovića koji je to predanje primio od pređašnih sveštenika, ondašnji su Srbi naseljeni za vreme srpskog despota Grgura, i po njemu je i selo ime dobilo,
Zemlje.
Selo leži na podnožju Fruške gore na ravnici, a samo nekoliko kuća u dolu. Sastoji se od dva velika paralelna sokaka i nekoliko manjih: Jedan veliki zove se Crkveni, a drugi Pijaca, a i Grčki. Od manjih jedan zove se Kantar (idući Šulmu), a drugi paralelno s ovim Perlez. Ono nekoliko manjih nemaju imena.
Deo zemljišta izmeđ Fruške gore i sela pun je omanjih bregova i dolina. S leve strane sela iza dola je breg Okop, koji se pruža do Fruške gore; za njim dolazi do Velika Sanča, a za njim breg Brnjakovac, na, kome ima najviše amer. vinograda. Ispod sela prema Mitrovici prostire se Amamski do, od kog je i jedan deo polja dobio naziv Amam. Kad pođemo ispod šume od mesta Šuljma prema zapadu, tu se „uzdigao vrh obrastao šumom, zove se Glavica (svojina Šuljma); ispod nje je česma Vodica.
Idući k selu penjemo se opet na breg, koji je dosta širok gde su nekad bili veliki vinogradi; taj breg graniči (prema šumi gore) sa pridolicom Grložan (Probusovac, gde je car Prob zasadio prvu lozu u Sremu).
Više sela dolazi greben-kamen, zatim dolazi dugačka dolina koja silazi čak u žitna polja Grabovac. Iz Grabovca penjemo se sve prema zapadu na breg Đurđevac; iz Đurđevca spuštamo se u dolove Veliku i Malu Sanču, koju sam već spomenuo.
Venac, t. j. prava Fruška gora, posut je samom šumom, ponajviše bukovom i hrastovom. Šuma je nešto opštinska, a veći deo vlastelinska. Sredinom venca vodi Eugenov put, kojim je išao protiv Turaka.
Šume.
Čerevićki Put, Inćin Čot, Kurjačka ruka itd. a iz nekih se imena vidi, da su te šume bile svojina seljaka u davna vremena, na pr. Boškovo Vodenište, Stekinje Šljive, Lođinovića Šljive, Lođinovića Lipe, Baba-Đurđijin Grad itd. U opštinskoj šumi najlepše je mesto Terazije, gde se svake godine održavaju majalesi.
Vode.
Česmi i izvora ima u šumi, ali u selu i oko njega nema. Najznatniji je Elenovac na granici atara manđeloškog pod šumom;. tu se 29. avgusta na dan Usjekovanja silna mladež iz cele okoline skupla na takozvani „devojački vašar”.
Polja.
Donje polje, koje se pruža ispod sela prema Mitrovici, ispočetka je valovito, a posle je ravan. S desne strane glavnoga druma k Mitrovici, koji inače deli atar na dve pole, ovo su imena pojedinih delova atara: Seget veliki, Donji Brnjakovac, Klisine, Strmo i Glavnice. S leve strane je Runćevac, Selište, Proštara, Pašnak, Zabrana i Zobara.
Starine u selu.
U Grgurevcima je nađen podrum od zidanog četverouglastog kamena, za koji se drži, da je iz doba rimskog; na njemu nema nikakovih znakova. U taj podrum može stati do 200 hektr. vina. Danas je svojina Stefana Stefanovića.
Po predanju je usred ovog mesta bila turska džamija, te je od nje cigla i kamen upotrebljen za ogradu crkvene porte god. 1786. To se može pročitati sa jedne kamenite ploče u zidu, i da je tada bio crkv. tutor Sofronije Čolić.
Škola.
Za školu u Grgurevcima ne može se pre 1809. razabrati, da li je postojala, no te godine čita se iz zapisa ućitela Stevana Beščanskog, da je škola bila, i da je pod istim učiteljem prvo zvono god. 1828., teško 112 funti, na školu podignuto.
Groblje.
Odmah nad dolom iza sela, a pored puta, koji vodi u Manđelos, na obronku je bilo staro groblje, od koga nema danas traga.
Po pričanju prestalo se u nj sahranjivati pre 150 godina, pa se i danas pri prevrtanju zemlje za vinograd nalazi kostiju, što je najbolji dokaz, da je postojalo. Odmah iza sela idući Radincima nalazi se staro, a do njega novo groblje. Ovo staro ima preko 100 godina i bit će da je otvoreno posle gore navedenog groblja; novo je otvoreno 1902. god.
Srpskih prav. domova ima 304, 340 porodica, duša 1706.
Porodice:
Antić – Sveti Toma
Antonović – Jovanjdan
Arbanovski – Mitrovdan
Aščević – Đurđic
Atanacković (prvi) – Mitrovdan
Atanacković (drugi) – Nikoljdan
Belić – Đurđevdan
Beščanski – Jovanjdan
Bikić – Đurđevdan
Blažin – Lazarevdan
Bogić – Stevanjdan
Bošković – Jovanjdan
Carić – Nikoljdan
Civrić – Đurđevdan
Cvejić – Đurđic
Čalmanac – Nikoljdan
Čarubdžić – Nikoljdan
Čepinčić – Časne verige
Čokić – Nikoljdan
Čolić – Nikoljdan
Ćirić – Nikoljdan
Ćurčić – Duhovi (iz Stare Srbije)
Dakić – Nikoljdan
Dević – Sveti Toma
Dimović – Mitrovdan (iz Makedonije)
Draščević – Aranđelovdan
Đorđević – Nikoljdan
Galetar – Đurđevdan (iz Ugarske)
Golić – Đurđic
Grabovački – Nikoljdan
Dželatović – Đurđic
Ivković – Nikoljdan
Jakotrenović – Nikoljdan
Jakšić – Đurđevdan
Jevremović (prvi) – Lučindan
Jevremović (drugi) – Aranđelovdan
Josimović – Nikoljdan
Jovanović (prvi) – Nikoljdan (iz Bosne)
Jovanović (drugi) – Đurđevdan
Jovešković – Aranđelovdan
Kalauzović – Đurđic
Kesić – Nikoljdan
Kosanić – Nikoljdan
Krompić – Jovanjdan
Krstić – Nikoljdan
Lalović – Lučindan
Laušević – Nikoljdan
Lazarević – Nikoljdan
Lođinović – Đurđic
Lozić – Đurđic
Maksić – Mratindan
Marinković – Lučindan
Marinović – Mratindan
Marjanović – Nikoljdan
Marković – Đurđevdan
Mehandžić – Nikoljdan
Melentić – Đurđevdan (iz Srbije)
Mihajlović – Nikoljdan
Mijaldžić – Aranđelovdan
Mijatović – Jovanjdan (iz Ugarske)
Miladinović (prvi) – Jovanjdan
Miladinović (drugi) – Đurđic
Milinković – Đurđevdan
Milivojević – Nikoljdan (iz Crne Gore)
Milković – Aranđelovdan
Mirković – Đurđevdan
Mišković – Lučindan
Murlaški – Đurđic
Nikolajević – Nikoljdan
Ninković – Jovanjdan
Obradović – Jovanjdan
Orlović – Aranđelovdan
Ostojić – Jovanjdan
Palačanski – Đurđevdan
Pandžić – Stevanjdan
Paunić – Đurđevdan
Paunović – Nikoljdan
Peičić – Mitrovdan (iz Mačve)
Pejić – Đurđic
Peričin – Đurđevdan
Perić – Aranđelovdan
Petaković – Aranđelovdan
Petković – Stevanjdan
Petrović (prvi) – Jovanjdan (iz Bosne)
Petrović (drugi) – Sveta Petka
Plavšić – Jovanjdan
Popadić – Jovanjdan
Popović – Stevanjdan
Radić – Đurđevdan
Radivojević – Mitrovdan
Radosavljević (prvi) – Aranđelovdan (iz Mačve)
Radosavljević (drugi) – Stevanjdan
Radovanović – Nikoljdan
Radušić – Nikoljdan
Ranitović – Đurđic
Ranković – Nikoljdan
Ristić (prvi) – Jovanjdan
Ristić (drugi) – Aranđelovdan (iz Bosne)
Samadrović (prvi) – Nikoljdan
Samadrović (drugi) – Đurđevdan
Simendić – Lučindan
Simić – Nikoljdan (iz Makedonije)
Simin (prvi) – Stevanjdan
Simin (drugi) – Nikoljdan
Stajić – Nikoljdan
Stanišić – Sveti Trivun
Stanojević – Nikoljdan
Stefanović – Stevanjdan (iz Makedonije)
Stojaković – Vasiljevdan
Stojković (prvi) – Jovanjdan
Stojković (drugi) – Markovdan
Sujić – Sveti Avramije
Šatrić – Jovanjdan
Šević – Jovanjdan
Šuljamčević – Sveti Vartolomej i Varnava
Tešankić – Đurđevdan
Timotijević – Jovanjdan
Tuvegdžić – Nikoljdan
Udilović – Jovanjdan
Uvalić – Sveti Pantelija
Vasilić – Nikoljdan (iz Crne Gore)
Vejin – Vasiljevdan
Vesić – Jovanjdan
Vesković – Jovanjdan (iz Stare Srbije)
Vilić – Đurđic
Vinokić – Vavedenje
Vlaović – Sveta Petka
Vozarović – Đurđic
Vučinić – Nikoljdan
Vuković – Vasiljevdan (iz Makedonije)
Zarić – Stevanjdan
Vukajlović – Jovanjdan (iz Hercegovine)
Zarin – Aranđelovdan
Želarac – Lazarevdan
IZVOR: Miloš Đ. Škarić “Dvanaest sela u Fruškoj gori” (Objavljeno u Zborniku za narodni život i običaje južnih Slavena, broj 24, JAZU, Zagreb, 1919, str. 239-272. Priredio saradnik portala Poreklo Milutin Mitrović.
