SREMSKA MITROVICA. Hesna (naselje 29. Novembar) bilo je jedno od najvećih mitrovačkih naselja koje se nalazi u zapadnom delu grada. Iz grada se u Hesnu (29. Novembar) ulazi preko kružne raskrsnice “Stari most”. Čitavo naselje nalazi se između reke Save sa zapadne strane i željezničke pruge Beograd-Šid, sa severne strane. Oko Hesne nalazi se nekoliko naselja. Severno od željezničke pruge nalazi se Šalabara, istočno je Spomen-groblje, a kada se pređe magistralna pruga nalazi se selo Laćarak. Na krajnjem zapadnom delu MZ 29. novembar, nalazi se objekat gradskog Vodovoda i bivša fabrika šperploče Mitrošper. Iza “Vodovoda” prostire se široki laćarački atar sa plodnim njivama. U centru se nalazi se raskrsnica puteva, “Crvena česma” koja povezuje grad sa selima zapadnog Srema.
U naselju Hesna prva česma ili arterski bunar je sagradjen 1912 godine, taj podatak nalazimo u izveštaju stanja javne uprave u Sremskoj županiji. Prvi arterski bunar ili česma nalazio se u ulici Bulevar Konstantina Velikog, blizu ulaza u Lidl, gde je nekada bio stari put, ta česma je korišćena do 1982 godine, ona se nalazila pored puta. “Tu se nalazila jedna mala stepenica, tu je bila jedna jako lepa voda, koju su ljudi koristili. To je prvi podatak o javnim česmama. Posle Drugog svetskog rata Mitrovica i naselja okolo nisu imali vodovod pa je došlo do izgradnje javnih česmi”, reči su Jovice Stevića, poznavaoca dešavanja u Hesni.
1961 godine je u Mitrovici, u naselju Hesna, na sadašnjoj raskrsnici postavljen i izgradjen arterski bunar i česma koja je bila ofarbana u crvenu boju, zbog toga čitav deo grada meštani nazivaju Crvena česma.
Zvaničan naziv naselja je 29. novembar koja je nekada zauzimala čitav prostor mesne zajednice Nikola Tesla, da bi 1984-5 godine došlo do podele. “ Kada gledamo prema centru desna strana ulice Bulevar Konstantina Velikog do Save pripalo mesnoj zajednici 29. novembar a leva strana je naselje Nikola Tesla, te dve mesne zajednice čine jednu celinu koja je nekada nosila naziv Hesna, dodaje Stević.
“Crvena česma je bila interesantna jer je bila jako kvalitetna voda, hladna i to mesto je bila raskrsnica, tu su ljudi čekali autobus, putovali su, svi su tu dolazili, koristili vodu i to je sve funkcionisalo do 1990 godine kada je ta stara česma izgubila funkciju, zatvorena je a izbušen je novi arterski bunar odmah preko puta mesne zajednice, koji je isto ofarban u crveno, česma se nalazila gde je i sada ali sa druge strane ulice, tu su bile neke stare prodavnice, trafike…”, kaže Jovica Stević
Ova česma koja je sad sagrađena ona je poslednja sagrađena je oko 1990-1991 godine, bilo je ratno stanje. Boja je bila ista ali oblik nije bio isti, stara česma je bila od metala koja je imala pumpu, takve česme više ne postoje po Gradu.
Pored crvene česme je bio spomenik u obliku krsta koji i dan danas postoji. Taj krst je sagradjen 1917 godine, sagradila ga je, nemica, čiji je muž bio Slovenac, Žunter, koji je bio trgovac drvetom, on je bio vlasnik Pilanr, koja se nalazila kod današnjeg Starog Mosta. “ Ova porodica je bili bogata i popularna jer su pomagali narod. Ova porodica je imala sinove, jedan od njih se zvao Franja Žunter koji je bio austrougarski vojnik, on je 1917 godine poginuo na Italijanskom frontu, majka je iz žalosti podigla spomenik krsta, spomenik je obnovljen pre dve godine, na stogodišnjicu podignuća, obnovila ga je jedna hrvatska porodica iz Zagreba koja je familija sa Žunterom, reči su Stevića.
Hesna je bilo dosta daleko od centra grada, stari ljudi koji nisu mogli da idu u crkvu nedeljom, skupljali su se oko tog krsta i tu su imali malo bogosluženje, objašnjava naš sagovornik.
1885 godine je postojala Železnička stanica gde su ljudi mogli direktno da putuju za Beč ili Budimpeštu, još uvek postoji žuta kuća koja je ostala iz tog vremena.
Sve ulice od 1828 godine gradjene su po istom principu, sa širokim ulicama sa preko 80-100 metara. Sredinom ulice je išao put , razloga je nekoliko, da prašina ne bi išla kod ljudi, pa onda zbog epidemije ljudi ili stoke, zbog požara, da ne bi zahvatio drugu stranu, iz ekonomskih razloga. Sa jedne strane ulice su sadjeni dudovi a sa druge strane orasi, da bi se pravila svilena vuna i da bi se pariralo konezima i putevima svile. Pravilo se i ulje od oraha za vojne svrhe jer su se puske podmazivale njima, objašnjava Jovica Stević.
Danas Sremska Mitrovica ima osam Gradskih Mesnih zajednica
CENTAR, MATIJE HUĐI, SUTJESKA, 29 NOVEMBAR, NIKOLA TESLA, BLOK B, 22 AVGUST, S.B. PAJA i SVETI SAVA
