Sremska Mitrovica – Malo se zna da je kuća u ulici Kralja Petra broj 19, kuća prvog mitrovačkog štampara i izdavača Konstantina Trumića. Bilo je to, za ono vreme izuzetno raskošno zdanje, građeno 1877. godine, kako stoji na originalnoj kapiji od kovanog gvožđa sa iniciajlima ovog dobrostojećeg mitrovačkog advokata. Reč je o osnivaču prve štamparije u gradu, ali i izdavaču, uredniku i vlasniku prvih novina u Mitrovici i među prvima u Sremu.
Novine su nosile naziv „Fruška Gora“ list za narodnu privredu, pouku i zabavu, a nedugo zatim dobio je i humoristički dodatak „Zolja“. Ovaj list za šalu i zabavu, štampan ćirilicom na osam strana bio je izuzetno popularan među čitaocima i izlazio je redovno nekoliko godina.
Rodonačelnik štamparstva i novinarstva u gradu otvorio je štampariju, pod imenom „Narodna štamparija Konstantina Trumića“ u pomoćnim zgradama (kasnije pretvorene u stanove) i podrumu velelepne kuće, gde su bile smeštene štamparske mašine. U nekom od okolnih objekata nalazilo se uredništvo prvih novina, koje su osnovane 1878. godine. Time je započeta era štamparstva u gradu i šire. Ova štamparija j bila matica svih budućih Sremu, koje se ubrzo osnivaju. Već naredne godine Trumić otvara filijale sremskomitvačke štamparije u Rumi, „Prva sremska štamparija Konstantina Trumića u Vinkovcima „Štamparija Milivoj Trumić“. Štamparska delatnost je u ekspanziji i prati je sve veći značaj novina i drugog štampanog materijala u višestranačkom političkom životu, koij se naglo razvio krajem 19. veka.
U jednom oglasu iz jula 1878. godine, vlasnik štamparije, Konstantin Trumić obaveštava građanstvo da novoosnovani zavod (štamparija) ima „najnovije konstrukcije brzostroja i mnoštvo novih i najukusnijih slova“.
Obaveštavaju se čitaoci da će štamparija pored izdavanja novina, vršiti i usluge štampanja kalendara, objava, formulara, pozivnica za balove i besede, cenovnika i koverti i sličnog štampanog materijala. Potreba za štampanim materijalom naglo je porasla, postaju neophodne brošure sa stranačkim programima, novine, listvi, crkvene knižice i raznovrsna poslovna štampa, što je razgranalo štamparsku delatnost u gradu.
Istoričar Radomir Prica u tekstu koi se bavi počecima štampe u gradu navodi pored Konstantina Trumića i druge mitrovačke štampare, među njima napoznatiji su Paja Bolanović, Nikola Gamiršek, Stevan Casberger, Luka Topalović i Isa Velikanović, kniževnik i prevodilac, koji je izdavao satirični list „Knut“. Zanimlivo je da je odmah po osnivanju Velike zemaleske kaznione (1895-1899) počela sa radom i njena vlastita štamparijіa.
Konstantin Trumić se doselio u Mitrovicu iz Vinkovaca 1877. godine, gde se, takođe bavio izdavanjem novina od 1864. i publikovao list „Narodnjak“. Po dolasku kupio je veliki plac u samom centru grada na kome gradi kompleks kuća. Njega čine ulična podužna zgrada sa dva krila i ajnfortom u sredini, zatim velika kuća sa raskošnim portikom na stubovima i kolskim prolazom sa leve strane na centralnom delu placa i bočna krila u dvorišnom delu, sa pomoćnim prostorijama. Iznad ulaza levog dvorišnog krila podignut je veliki drveni kalkanski zabat, na koji se nadovezuje dekorativna drvorezbarijіa u potkrovnom vencu i drvena veranda koji su bili karakteristični za stil gradnje letnjikovaca toga doba. Ispred centralne zgrade dvorišnog kompleksa postojala je nekad fontana.
Prema svedočenu očevidaca njeni ostaci su se іoš uvek mogli videti posle Drugog svetskog rata, pre nego, što je demontirana i uklonena, odavno više ne služenći prvobitnoj nameni.
Još su vidlivi tragovi nekada bogate i raskoše fasade ovog obekta po tipu gradske vile sa ukrasnim tremom na ulazu. Trem dominira, kako samim objektom, tako i celim dvorištem u čijem centru se kuća nalazi.
Posebno upečatlivo deluje veliki čeoni timpanon na arhitravnoj gredi, što celom zdannju daje monumentalan izgled klasicističkih dela.
Bez sačuvanih podataka može se samo pretpostaviti da je središnji deo zabata nekad bio dekorisan reljefnim ukrasom, naverovatnije amblemom ili grbom, koji ukazuju na delatnost vlasnika. Šest stubova, koji su ozidani ciglom i omalterisani imaju na korintskim kapitelima ukrase sa glavama anđela. U potkrovnom vencu su floralni ukrasi, a motivi na dekorativnim tavanskim rešetkama se ponavljau u arhitektonskoj plastici na portiku ovog velelepnog zdanja. Prozori su u gornem delu ukrašeni floralnim prepletom, a pretpostavlja se da je verovatno ista ili slična dekoracija postojala i na uličnoj fasadi.
Zidana u vreme romantizma, u gradnji se kombinuje živopisna ornamentika sa elementima klasične arhitekture, vidljivih pre svega u načinu konstruisana portika i klasično dekoraciji stubova. Prostorni raspored u enterijeru centralnog obekta prvobitno je bio vezan za ulazni portik, kojim se ulazilo u merusobno povezane glavne sobe. Sa dvorišne strane kuća poseduje zastakljeni trem, koji je pored centralnog manjeg salona sa, takođe zastakljenim zidovima obezbeđivao dosta dnevne svetlosti u unutrašnosti, kao nesumnjive karakteristike gradskih vila. Desno dvorišno krilo poseduje zastaljen trem, čiji se prozori uzdižu do samog podkrovnog venca.
Kompleks kupa Konstantina Trumića nasledila su četiri brata imune trgovačke porodice Sremčević. Stevan Sremčević je imao staklaru, kod stare zgrade opštine u strogom centru grada, kao i pogrebno preduzeće. Život je izgubio tokom zloglasnog strelanja na mitrovačkom groblu 1942. godine.
Dušan Sremčević je imao kuću neposredno pored uličnog zdanja Konstantina Trumića. Nisu poznata imena ostale dvojice braće koja su nasledila imovinu.
Brat od strica Stevan Sremčević imao je sina Konstantina, a obojica su bili advokati.
Posle Konstantinove smrti njegova supruga svo deo nije prodala, nego su ga nasledila deca Stevan i Olivera. Stevan je kasnije naslebeni deo prodao porodici Maldini, a Olivera, koja, decenijama živi u Americi daje pravo na doživotno korišećne svog dela sestri Ružici Takač.
Deo kuće i bočnog krila koje su Ružica i Stevan Takač dobili na korišćene zahtevao je ozbiljne građevinske intervencije od zamene kompletne krovne konstrukcije, dotrajalih podova, prozorske stolarije, izolacije vlage, do obijana zidova i ponovnog malterisana i složenih fasaderskih radova.
Stevan je bio po zanimanju moler i aktivno je uzeo uzeo učešća u većini izvedenih radova.
Zanimlivo je da je fudbalski reprezentativac stare Jugoslavie i nabolje predratno levo krilo Josip Joža Giler (1907- 1943), bio oženjen Danicom Sremčević, kćerkom poznatog mitrovačkog advokata Stevana Sremčevića i praunukom Konstantina Trumića. Bio je meru četrdeset domalih sportista, koji su 1928. predstavljali zemlju na IX olimpijskim igrama u Amsterdamu. Blistavu sportsku karijeru prekinuće Drugi svetski rat, nova okupatorska vlast ga je kao pripadnika nemačke nacije regrutovala u svoje jedinice. Ubrzo dezertira iz zloglasne „Princ Eugen“ divizije. Krije se u Beogradu, gde ga fašistička vlast pronalazi, hapsi i strelja 1943, tragično prekinuvši život ovog rodoljuba, koji „nije želeo da puca u narod sa kojim je odrastao“, kako je izjavio u oproštajnom pismu supruzi Danici.
Deo dvorišne kuće i pomoćnih zgrada je 1960. godine od Konstantina Koste Sremčevića kupila porodica Maldini iz Grgurevaca. Porodica Maldini je italijansko – francuskog porekla. Prema usmenom predanu porodica je u svojoj postojbini bila nagrađena pleminćkom titulom barona sa velikim posedom. Titula je dobijena od francuskog kralja za zasluge, pre dolaska u ove krajeve u drugoj polovini 19. veka. U Austrougarskoj državi pridošlice su morale uzeti novo prezime, pa Aleksandar i Katarina Votіjihovski preuzimau prezimaju Maldini. Po zanimanju su bili šnajderi, a imali su četvoro dece Aleksandra, Konstantina, Emila i Sofiju. Aleksandar mlađi (1878-1932), rođen je u Sremu i pre Prvog svetskog rata bavio se trgovinom. Bio je oženen Persidom (Dević), a kao najstariіi sin ostao іe da živi u porodičnoj kući na sprat sa bronjim radnjama u centru Grgurevaca. Držali su pekaru, mesaru, kafanu i mlekaru, a u sklopu prodavnica bila je i ledara i putara. Porodica Maldini se isklučivo bavila trgovinom, nisu obrabivali zemlju i tek je Persida, posle smrti muža kupila manji plac i zasadila vinograd.
Kako je u toku Drugog svetskog rata grgurevačka kuća stradala, Persida Maldini sa sinom Antunom i tri kćerke odlučuje da kupi kupu u Mitrovici. Sve tri sestre Maldini ostale su neudate. Olgica je radila u grgurevačkoj pošti, a zahvaljuuni dojavi imala je važnu ulogu u spasavanju meštana od streljana krajem Drugog svetskog rata. Sofija je bila zaposlena na železnici, a Mirjana u opštini i vojsci i bila je nosilac brojnih vojnih odlikovanja. Naіmlađi Antun došao je u grad, još kao mladić da izuči zanat za trgovca.
Posle rata bio jee šegrt u brojіnim tadašnjim trgovačkim radnjama, pre svega u gradskom i sremskom magacinu „Gramak“ i „Sremak“, a zatim u Radakovoj trgovačkoj radnji, u samom centru grada, koja jj bila veoma poselena, kao najveća i nabolje snabdevena rada u Mitrovici. Prilikom gradnje robne kupe „Stoteks“, zgrada ove važne mitrovačke poslovnice je srušena, inventar vraćen vlasnicima, a brojni radnici prinuđeni da potraže drugo zaposlenje. Antunov sin Stjepan je radio
na železnici, a supruga Slavica u tekstilnom magacinu „Vojvodine“.
Ulični deo kompleksa kuća posle rata kupili su Spomenka Čikarić i Stojan Nenadović. Spomenka, rodom iz Manđelosa svojevremeno іe bila profesor srpskog jezika i direktor jedne osnovne škole u Beogradu.
Ulične prostorije ove podužne građevine odavno su pretvorene u lokale, danas se tu nalaze pečenara «Tešić“ prodavnica zdrave hrane „Balans“, a na mestu nekadašnjih advokatskih kancelaria Sremčević butici.
Treba podsetiti na značaj ličnosti Konstantina Trumića u kulturnoj istoriji grada, koja ni do danas nije u dovolnoj meri valorizovana. Posebno iz razloga, što je oronulo zdane prvog mitrovačkog štampara i začetnika novinrstva na ovim prostorima, prepušteno nemaru i daljem neumitnom propadanju.
Zub vremena ostavlja dubok trag na jedno od najluksuzniih vila svog vremena. Bilaje svedok poletnog doba u kojem je nastala, simbol velikog zamaha u kulturno-prosvetnoj delatnosti Sremske Mitrovice i Srema. Taj zamah je bio podstaknut i političkim događajima, ukidanjem vojne uprave i jačanem građanskog društvenog sloja.
„Građanske kuće Sremske Mitrovice“, autorka Marija Vukajlović u izdanju Istorijskog arhiva „Srem“. Vredna knjiga, bogato ilustrovana i opremljena u formi monografije, obrađuje arhitektonsko nasleđe u oblasti arhitekture Sremske Mitrovice. Kroz tekstove u knjizi „Građanske kuće Sremske Mitrovice“, autorka se bavi temama, koje zalaze u istorijske, arhitektonske, umetničke, socijalne i privredne aspekte grada Sremska Mitrovica. Autorka, istoričar umetnosti u knjizi je opisala arhitektonske odlike pojedinih građanskih kuća i značajan segment knjige je posvetila upravo arhitektonskom nasleđu Sremske Mitrovice u sferi profane arhitekture od 18. veka do Drugog svetskog rat, obrađen kroz prikaz 32 pojedinačne građanske kuće.
