Sremska Mitrovica – Gradske priče su priče o gradu, koji se razvio na na antičkom gradu Sirmium, prestonici Rimskog carstvara, gradu koga su nazivali „slavnom majkom gradova”, raskršću drumova, na obali reke Save, gde se sučeljavaju ravnica i brdo Fruška gora, Mačva i Srem. Sremska Mitrovica je prefinjeni centar Srema. Danas je Sremska Mitrovica odavno prekrivena asfaltom ali je i „muzej pod otvorenim nebom“ u kome su ostaci antičke rimske prestonice i građevine barokne i klasicističke arhitekture 18. i 19. veka, još vek izložene oku posetioca.
Priča o Sremskoj Mitrovici oduvek je bila priča o vremenu koje je oblikovalo grad, a arhitektura je bila svedok tih promena. Među starim zgradama na Žitnom trgu, jedna se posebno ističe svojom pričom koja seže duboko u 18. vek.
Ova prizemna građevina, sa svojim karakterističnim „nirnberskim“ zabatom, predstavlja jednu od tri sačuvane kuće sa takvim arhitektonskim elementima na ovom trgu. Njeno poreklo vodi nas do perioda između 1785. i 1787. godine, kada je 62 nemačke porodice iz pokrajine Hesen našle svoj dom u Sremskoj Mitrovici.
Vreme koje je obeležilo drugu polovinu 18. veka donelo je intenzivnu graditeljsku aktivnost u ovom gradu. Politika naseljavanja koju je sprovodila carica Marija Terezija, zajedno sa uvođenjem Gradskog magistrata, doprinela je jačanju trgovačko-zanatskog sloja društva i razvoju slobodne trgovine.
Ova prizemna kuća predstavlja tipičan primer arhitekture koja je nastala usled uticaja nemačke renesanse i baroka. Odlikuje je horizontalna podela na prizemlje i zabatni deo sa izraženim lučnim završetkom građevine. Ali ono što je čini izuzetnom jesu dekorativni ornament unutar zabata, koji se širi poput sunčevih zraka u malterskoj plastici, svedočeći o preuzimanju stilizovanih renesansno-baroknih elemenata.
Ova kuća ima dugu i bogatu istoriju, menjajući svoje vlasnike i svoju svrhu tokom vremena. Od žitarskog trgovca Spajića, preko porodice Đuričin koja je adaptirala prostor za stolarsku radionicu, pa do modernih dana kada je postala simpatičan starinski kafić, ova zgrada je svedok promena u Mitrovici.
Đura Berežni, čuveni mitrovački stolar, bio je deo ove priče, njegov zanat i veština ostavili su trag u graditeljskoj tradiciji Sremske Mitrovice. Danas, kuća koja je nekad bila radionica za proizvodnju stolarskih proizvoda, sada je mesto gde se svi okupljaju da uživaju u šoljici kafe i druženju.
Kako se grad menja, tako se menjaju i ove istorijske građevine, ali njihova priča ostaje deo identiteta ovog grada. Oni koji danas uživaju u šarmu starinskih zgrada na Žitnom trgu, možda ne znaju svaku pojedinost prošlosti ovih građevina, ali ono što osećaju je duh vremena, istorija uklopljena u savremeni pejzaž grada.
