Sremska Mitrovica, OZON Media Razvoj arhitekture na području tadašnjeg Austrougarskog carstva, tokom početka 20. veka, otkrio je nove mogućnosti i podstakao angažovanje školovanih arhitekata iz centralnih urbanih centara. U tom periodu, gradovi poput Mitrovice postali su strateški važna mesta na južnim granicama carstva, podstičući razvoj arhitekture i značajnih građevinskih projekata.
Porodica Voler ostala je neizbrisiv deo istorije grada, svojim doprinosom u gradnji mitrovačke Gimnazije. Njihova uloga kao vodećih graditelja nije bila slučajna. Izučavajući istoriju ove porodice, primećuje se da su se istakli stručnim kvalifikacijama, postavši najpoželjniji izvođači radova na značajnom projektu – izgradnji Gimnazije.
Ivan Voler, poreklom iz Nemačke, započeo je istoriju porodice u Mitrovici 1900. godine. Sa diplomom iskusnog građevinskog i tesarskog majstora koju je stekao u svojoj domovini, započeo je gradnju porodične kuće, postavivši temelje jednog od najraskošnijih primera građanske arhitekture u gradu.
Porodica se aktivno bavila različitim poljima tokom prvih decenija 20. veka. Dok su najveći deo svog kapitala stekli kroz zemljoradnju, Ivan je zajedno sa sinom Rudom, takođe školovanim građevincem, odlučio posvetiti se isključivo graditeljstvu.
Porodična kuća Volerovih, sagrađena oko 1903. godine, predstavlja prvo poznato građevinsko ostvarenje ove porodice. Nosila je karakteristike arhitekture sa prelaska vekova, njegujući klasične linije unutar akademske arhitekture istorijskih stilova. Bogatstvo dekorativne plastike, od kasnog renesansnog do neobaroknog stila, činili su kuću Volerovih jednim od najreprezentativnijih primera prizemnih stambenih zgrada. Poštovali su stroge akademske principe oblikovanja i precizno prenosili stilski identitet.
Građevinsko preduzeće „Ivan Voler“, osnovano od strane Ivara i Rude, bilo je jedno od vodećih u gradu po kvalitetu izvođačkih radova. Preduzeće je zapošljavalo znatan broj radnika, uključujući zidare, tesar, i pomoćno osoblje. Posebno je bilo istaknuto tokom izgradnje mitrovačke Gimnazije, gde je imenovano za izvođača radova.
Građevinska aktivnost preduzeća “Ivan Voler” doživela je svoj vrhunac u toku podizanja mitrovačke Gimnazije kada je imenovano za izvođače radova. Zgrada je podignuta u periodu od 1928 – 1930. po projektu čuvenog srpskog arhitekte Momira Korunovića.
Zgrada Gimnazije, sagrađena od 1928. do 1930. prema projektu čuvenog arhitekte Momira Korunovića, bila je ogroman poduhvat i zahtevala je značajno znanje i stručnost izvođača. To je predstavljalo vrhunac građevinske delatnosti grada krajem 20-ih godina, dokazavši da je Mitrovica već tada imala sposobne građevinske stručnjake.
Tokom Drugog svetskog rata, Volerovi su zadržali svoje častan stav, zalažući se za mnoge zarobljene prijatelje. Međutim, nakon rata, veći deo imovine porodice je nacionalizovan, uključujući i građevinsko preduzeće i zgradu na dva sprata preko puta porodične kuće, gde se danas nalazi Poljoprivredni institut.
Kuća porodice Voler, jedinstveni primer arhitekture na početku 20. veka, ostala je kao prototip u građevinskoj aktivnosti grada. Njen značaj, pored umetničke lepote, leži u činjenici da je povezana sa graditeljima Gimnazije. Ovakva zdanja, koja čuvaju istoriju grada, zaslužuju da se brižljivo održavaju i pažljivo restauriraju. To je i učinjeno pod nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Sremska Mitrovica.
Iako su neki delovi istorije i tragovi porodice Voler u vreme posleratne izgradnje izgubljeni, njihov doprinos ostaje neizbrisiv deo arhitektonske baštine Mitrovice.
Analizom građevinske aktivnosti preduzeća međuratnog perioda saznajemo da je ono ostavilo iza sebe neka od najlepših zdanja u Sremskoj Mitrovici toga vremena. Iz poslovne knjige “Rekapitulacije 1922-1925” nalazimo podatke o gradnji stambenih kuća porodica Kuzminac, Štajner, Žunter, kao i zgrada za potrebe tadašnjih preduzeća “Mitrovačke papirole, sušare, Borotine fabrike nameštaja iz 1925. (Današnji hotel ”Wood“), učestvovali su u gradnji mosta na Čikasu kao i u mnogim drugim akcijama.
„Tekst je objavljen u sklopu projekta koji se sufinansira sredstvima iz budžeta Grada Sremska Mitrovica – Gradska uprava za kulturu i sport. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.“
