Posle smrti supružnika, penziju može da prima i vanbračni partner, i to ako je zajednica trajala najmanje tri godine.
Ako par ima sklopljen brak, ali samo u crkvi, a ne i u opštini, crkveni izvod iz matične knjige venčanih ne može se uzeti kao validan dokaz, već jedan od supružnika koji zatraži pravo na penziju treba da, u sudskom postupku dokaže status vanbračne zajednice.
Prema izmenama i dopunama Zakona o PIO, vanbračna zajednica je izjednačena sa brakom, tj. porodičnu penziju, pored supružnika, može da ostvari i vanbračni partner.
Zakonom je predviđeno da je za dokazivanje postojanja vanbračne zajednice validna samo pravnosnažna sudska odluka kojom je utvrđeno postojanje vanbračne zajednice.
Postupak je sledeći – sud u vanparničnom postupku donosi rešenje kojim se utvrđuje postojanje vanbračne zajednice, a na osnovu kog se podnosi zahtev za sticanje porodične penzije.
Inače, pravo na porodičnu penziju je neotuđivo te se zahtev za tim može podneti bilo kada.
Za ostvarivanje prava na porodičnu penziju postoje određena pravila i uslovi koje je potrebno ispuniti.
Pravo na porodičnu penziju mogu ostvariti članovi porodice umrlog osiguranika koji je navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili je ispunio uslove za invalidsku penziju i preminulog korisnika starosne ili invalidske penzije.
Prema Zakonu o PIO, udovica može da ostvari ovo pravo samo ako je navršila 53 godine, ili u trenutku smrti supružnika ima najmanje 45 godina. U tom slučaju penziju će moći da prima tek kada navrši 53. Kada su u pitanju muškarci oni porodičnu penziju ne mogu da dobiju pre 58. godine.
Poslednje izmene i dopune Zakona propisuju da ako je umrli osiguranik ili umrli korisnik starosne ili invalidske penzije u trenutku zaključenja braka navršio 65 (muškarac), odnosno 60 (žena) godina života, bračni drug može steći pravo na porodičnu penziju pod uslovom da imaju zajedničko dete ili da je brak trajao najmanje dve godine.
Ovaj Zakon kaže da porodični penzioni ček može da dobija i razvedeni supružnik, ukoliko je sudskom presudom utvrđeno da ima pravo na izdržavanje.
